De donkere dagen voor kerst zijn altijd even pittig. Het wordt laat licht buiten en weer vroeg donker. Je hoort mensen om je heen vaak klagen. Het is donker, het is koud. Klagen is in principe onschuldig, maar wat als je merkt dat je wel heel veel klaagt en dat je er een zelf bewust van wordt? Of je krijgt er een keer een opmerking over? Wanneer werkt klagen nou wel en niet?
Wat is klagen?
Klagen is het uiten van negativiteit over een bepaald onderwerp. Of het nou het weer, het werk of de wereld is. Volgens psycholoog Jodie Rogers is het zo dat we evolutionair gezien meer focussen op negatieve dingen in het leven. We zijn als het ware geprogrammeerd om ons meer te focussen op negatieve dingen dan op positieve dingen. Waarom? De reden is dat het ons overlevingsmechanisme is. Het is evolutionair belangrijk om beter op gevaar te letten dan op ongevaarlijke dingen. Het is een vitaal mechanisme om eerst af te kaarten waar de dreiging is. Vroeger in de tijd van jagers en verzamelaars was dit natuurlijk heel praktisch, er moest natuurlijk gelet worden op roofdieren of andere gevaren. Tegenwoordig heeft dit mechanisme niet echt een doel meer.
Soorten klagen
Teveel klagen is natuurlijk niet goed. Het heeft invloed op je humeur en laat weinig ruimte over voor een positief inzicht. Maar af en toe even goed klagen kan wel even helpen. Welke soorten klagen zijn er en welke is goed of slecht?
Chronisch klagen
Chronisch klagen is klagen als gewoonte. In dit geval heb je waarschijnlijk niet eens door dat je klaagt. Misschien klaag je zelfs over dingen waar niet heel veel over te klagen valt. Het is een slechte gewoonte, voor jezelf, je gezondheid en ook voor je omgeving. Uiteindelijk helpt klagen als gewoonte je niet verder.
Ventileren
Ventileren is emotioneel ongenoegen uitdrukken naar anderen. Dit zijn vaak eigen negatieve ervaringen of aannames en willen we de frustraties of boosheid daarover graag laten zien aan anderen, om aandacht of medeleven van anderen te krijgen. Vaak is het zo dat het advies van de luisteraar vaak niet wordt opgevolgd. Met ventileren wordt vaak alleen bevestiging gezocht van iets wat hij of zij al weet. Vooral voor de luisteraar is dit een dosis negatieve energie waar zij niet perse om gevraagd hebben.
De oplossing: klagen (oftewel instrumenteel klagen)
Natuurlijk kan klagen nooit helemaal voorkomen worden en soms is het ook even nodig. Maar hoe klaag je op de juiste manier? Dat doe je door instrumenteel te klagen. Wat betekent dat je oplossingsgericht klaagt. Hierbij moet je focussen op de impact van het probleem, het belang van verandering en hoe je kan meedenken aan een plan voor verbetering.
In de praktijk
Stel jouw manager geeft jouw regelmatig op het einde van de dag feedback op je presentatie. Hierdoor moet je vaker overwerken en je merkt dat er vaak gelegenheden zijn dat ze eerder feedback kan geven.
Chronisch klagend: In dit geval zal je telkens tegen je collega’s, vrienden en/of partner zegt dat je elke keer moet overwerken door je manager. Dat je klaagt over dat het niet stopt, dat je er klaar mee bent en dat je daarnaast ook niet bent teruggebeld door je klant, je geen zin hebt om te sporten en je stoel niet lekker zit.
Ventilerend klagen: Dit zal zich laten blijken in luid zuchten, oogcontact zoeken met collega’s en opmerking maken als “Daar gaan we weer” tegen je collega’s.
Instrumenteel klagen: Ik merk dat ik steeds vaker langer moet blijven omdat ik de feedback zo laat krijg. Zouden er geen opties zijn om de feedback eerder te krijgen of tussendoor te kunnen bijwerken voor het eindresultaat van de presentatie.
Tips om succesvol instrumenteel te klagen:
Het verschil zit in klagen zonder oplossing en klagen met het benoemen van oplossingen. Om dit goed te doen, kun je onderstaande tips gebruiken:
- Klaag altijd oplossingsgericht. Dus bedenk wat je met jouw klacht wil bereiken en wat de oplossing kan zijn. Is er geen oplossing dan kun je ook beter niet klagen, want het heeft geen zin. Het ultieme voorbeeld: het weer of de file.
- Werk samen naar die oplossing toe. Wanneer je denkt wel een oplossing te kunnen vinden voor een klacht, werk daar dan samen naartoe. Vindt hier ook de juiste persoon of instantie voor om samen de verbetering mee te kunnen inzetten.
- Klaag over één concreet probleem per keer. Probeer dus niet verschillende problemen te verzamelen om over alles in één geheel te klagen. Dan voorkom je ook dat je dingen betrekt die er niets mee te maken hebben. Analyseer wat precies het probleem is en klaag daarover.
- Spreek assertief en niet agressief. Klaag altijd vanuit de ‘ik’. Het is ten slotte jouw beleving en niet die van een ander. Geef de ander ruimte om te reageren en werk samen naar een oplossing toe.
Door het klagen instrumenteel te houden, dus oplossingsgericht, voorkom je teveel negatieve energie voor jezelf en anderen om je heen. Chronisch en ventilerend klagen lijkt soms een fijne uitlaatklep, maar uiteindelijk levert het niemand iets op. Denk bij het klagen altijd goed na waarover je klaagt en of je er invloed op hebt en een oplossing voor kunt bedenken. Zo klaag je op de juiste manier en zorg je voor vooruitgang. Instrumenteel klagen is misschien een goed voornemen voor 2023!