Pesten? Is dat niet iets dat alleen bij kinderen gebeurt? Nee, veel volwassenen maken zich er ook schuldig aan – en vaak op de werkvloer. Eén op de zes medewerkers heeft last van ongewenst gedrag op de werkvloer. Vaak wordt pesten onderschat en niet aangegeven. Pesten op de werkvloer is lastig voor de medewerkers die gepest worden, de omstanders en voor leidinggevenden. Want hoe herken je het? Wat doe je eraan? En belangrijker nog: hoe je verkom je het?
Wat houdt pesten op de werkvloer in?
Er zijn verschillende definities van pesten, maar kortweg is pesten een vorm van agressie waarbij geprobeerd wordt iemand pijn te doen. Dit kan fysiek of mentaal zijn en openlijk of verborgen. Een aantal voorbeelden zijn: het maken van kleinerende opmerkingen, roddelen, intimidatie, fysiek geweld en isolatie. Het kan lastig zijn om te bepalen wat nu pesten is en wat gewoon een grapje. De grens verschilt per persoon en je kunt niet voor een ander invullen hoe diegene een “grapje” ontvangt. Ook voor jezelf kan het lastig zijn om te weten waar jouw grens ligt. Openlijk en fysiek pesten is eenvoudiger te herkennen en aan te geven, dan wanneer er mentaal en/of verborgen wordt gepest. Bij dit subtiele pesten kan het gaan om manipulatieve tactieken, sociale uitsluiting, roddelen, geruchten verspreiden en saboteren. Het kan ook zijn dat het pesten juist heel openlijk plaatsvindt en dat het “de bedoeling is” dat collega’s het zien. Pesten is vaak groepsgedrag met een verstoring van machtsverhoudingen, waarbij meelopers het gedrag overnemen en omstanders bang zijn om te protesteren en zelf ook gepest kunnen worden. Een gevolg hiervan is dat de gepesten zich steeds meer geïsoleerd voelen.
De impact op medewerkers en het bedrijf
Pestgedrag en een emotioneel onveilige werkcultuur hebben een grote impact op slachtoffers, medewerkers en op het bedrijf. De slachtoffers van pesten kunnen zich gestresst, onzeker en onveilig voelen. Pesten kan leiden tot depressieve gevoelens en zelfs tot fysieke gezondheidsproblemen. Slachtoffers melden zich vaak zieken of wisselen van baan – de makkelijkste weg, maar dit is natuurlijk geen oplossing. De impact van pesten wordt vaak onderschat en weggelachen, maar mensen kunnen hier nog jaren last van hebben. Medewerkers die worden gepest, proberen het meestal te verdragen. Maar zoals eerder gezegd, kan het zelf ook lastig zijn om door te hebben wanneer iets een grapje is en wanneer pestgedrag. Ook wanneer je zelf niet het slachtoffer bent, heeft dit gedrag en de onveilige werksfeer invloed op andere medewerkers. Medewerkers voelen vaak aan dat er iets mis is. Ook kun je het gevoel krijgen dat je mee moet pesten of ben je bang zelf het slachtoffer te worden. Iedereens werk gaat eronder lijden: minder focus, verstoorde relaties en vermindering van samenwerken en creativiteit. Deze gevolgen zijn natuurlijk niet goed voor medewerkers en het bedrijf. Pestgedrag kan door heel het bedrijf heen zorgen voor verminderde productiviteit, verhoogde ziekteverzuim, verloop van personeel en imagoschade.
Hoe herken je pesten en hoe ga je hiermee om?
Soms kan het overduidelijk zijn dat er iemand wordt gepest; je hoort dat er over iemand wordt geroddeld, dat iemand wordt buitengesloten of geïntimideerd. Geef aan dat je het niet eens bent met dit gedrag, leg uit dat het vervelend en kwetsend kan zijn. Maak duidelijk dat jij dit gedrag niet tolereert. Mocht je dit spannend vinden, dan kun je dit ook samen met andere collega’s doen of naar je leidinggevende stappen. Het is vaak makkelijker om weg te kijken, maar het is heel belangrijk om in te grijpen. Wanneer je niet ingrijpt, laat je het pesten gebeuren en help je hier indirect aan mee.
Soms wordt er subtieler gepest of liggen opmerkingen op het randje en gaat diegene die gepest wordt er zelf ook in mee. Let goed op hoe het slachtoffer zich gedraagt, merk je een verandering in gedrag of dat iemand zich vaker ziek meld? Vermoed je dat diegene echt wordt gepest? Neem diegene even apart, vraag of je het goed hebt gezien en bied hulp aan. Iemand die gepest wordt kan zich snel gaan isoleren en het gevoel hebben er alleen voor te staan. Maak kenbaar dat dat niet zo is en dat diegene jou kan vertrouwen. Kijk samen naar de opties om er iets aan te doen en verzamel bewijs. Bijvoorbeeld het gesprek aangaan met de pesters, ga naar iemand intern als HR of neem contact op met https://www.pestenopdewerkvloer.nl/.
Hoe ga je hiermee om als leidinggevende/HR? Hoe creëer je een veilige werkomgeving?
Voorkomen is beter dan genezen! Daarom is het is belangrijk om in te grijpen vóór het is geëscaleerd en direct al een veilige werkomgeving te creëren. Een open deur, maar: open communicatie is key. Laat in alles terug komen dat het de norm is om eerlijk en respectvol met elkaar om te gaan en dat pesten niet wordt getolereerd. Spreek dit niet alleen uit, maar handel hier ook naar. Maak voordat er vervelende dingen gebeuren al duidelijk hoe belangrijke en open gezonde werkcultuur is, wat daar allemaal bij komt kijken en wat hierin normaal gedrag is. Neem dit mee in de onboarding van iedere nieuwe medewerker en iedere promotie. Stel een duidelijk beleid tegenover pesten, schakel verschillende vertrouwenspersonen in en voer geregeld gesprekken. Merk je toch dat er iets mis is of komt iemand naar je toe? Neem dit serieus en pak het direct aan. Merk je bijvoorbeeld dat iemand zich vaker ziek meld of spanningen tussen collega’s? Ga het gesprek aan. Luister, observeer en neem de tijd. Is er iets aan de hand? Grijp dan in. Ga het gesprek aan met de pester(s) en spreek diegene aan op het gedrag. Bied daarbij steun aan het slachtoffer. Eventueel zijn er acties/consequenties die genomen kunnen worden, bijvoorbeeld het veranderen van afdeling of niet verlengen van het contract van de pester. Blijf na de gesprekken het gedrag monitoren en plan een meeting in voor iedereen over pesten op de werkvloer. Er zijn verschillende organisaties die advies kunnen geven over dit onderwerp.
Kortom: pesten heeft grote gevolgen voor het slachtoffer, medewerkers en het bedrijf zelf. Soms kan het lastig zijn pesten te herkennen, maar wees hier scherp op. Daarbij is voorkomen beter dan genezen: zorg dat je een duidelijk protocol hebt over pestgedrag, laat dit terug komen en grijp in als het eventueel misgaat.